کشت انگور

نام علمی انگور( vinifera)  سرده‌ای از درختان خانوادهٔ انگورسانان است. در این خانواده حدود ۱۱ جنس و بیش از ۶۰۰ گونه وجود دارد. مهم‌ترین جنس این خانواده جنس انگور است. این گیاه حالت بوته‌ای و رونده دارد و دارای پیچک در مقابل بعضی از برگ‌ها است.

میوهٔ انگور به دو نوع دانه‌دار و بی‌دانه تقسیم می‌شود. هر یک از این دو جور در رنگهای مختلف سرخ و سیاه و زرد و تقریباً سبز دیده می‌شوند. این میوه در مناطقی که حداکثر دمای آن بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد و حداقل آن کمتر از ۱۵ درجه زیر صفر نباشد بهتر رشد می‌کند.

انگور، میوهٔ نرم‌پوست و شیره‌داری است که از درخت انگور به عمل می‌آید. درخت انگور  ( مو ) نامیده می‌شود. مو یکی از قدیمی‌ترین گیاهانی است که انسان کاشتن آن را آموخت. در کتاب‌های دینی کهن و در بسیاری از اسطوره‌ها و سروده‌های ملل نام انگور و موستان بسیار آمده‌است. انگور در تمام مناطق معتدل جهان می‌روید. بیش از ۲۰ هزار نوع انگور در سراسر جهان می‌روید اما همه آن‌ها از انگور وحشی خاور نزدیک و انگور وحشی آمریکای شمالی نتیجه شده‌اند. گاهی انگور را کشمش می‌کنند. انگور خشک کرده را کشمش می‌نامند. از انگور، مویز، کشمش، ژله، مربا، آب انگور، شراب و سرکه می‌سازند. از پوست و دانه آن هم محصولات مختلف تهیه می‌شود. محلی که مو یا درخت انگور بسیار در آن کاشته شود موستان یا تاکستان یا زرستان نامیده می‌شود. مو را باید هر چند گاه هرس کرد زیرا این کار سبب می‌شود که میوه بیشتری به بار آورد. در بیشتر موستان‌ها داربست‌های می‌سازند تا مو بتواند از آن‌ها بالا رود. بزرگترین دشمن مو بیماری مخصوص ریشه مو است.

 

 

تاریخچه کشت انگور 

انگور از نظر میزان تولید مهمترین میوه دنیا و ایران است به طوری که تولید آن در سطح جهان از سایر درختان بیشتر است.

انگور از مهمترین میوه هایی است که بشر از آن استفاده می کرده و بخاطر مصارف متعدد و اهمیت تغذیه ای در ردیف یکی از با اهمیت ترین محصولات دنیا به شمار می­آید.

در ایران باغاتی که به موجب اقتضای زمان و روی تجربه پدران ما در زمین های قدیم احداث گردیده، با تاکداری دنیای پیشرفته که حاصل تحقیقات دانشمندان و کارشناسان رشته موکاری است در بسیاری از مسائل از قیبل کاشت، داشت و برداشت تفاوت کلی دارد تا آنجا که در حال حاضر با توجه به روشهای متداول در کشور ما محصول بدست آمده جواب گوی هزینه های داشت و برداشت نمی باشد. لذا با تغییرات اساسی در اصول فنی از قبیل هرس و سیستم های هدایت تاک، همچنین مکانیزه کردن تاکستانها، انتخاب ارقام و احداث تاکستان­های جدید باید مانند تمام کشورهای پیشرفته در امور تاکداری نسبت به اصلاح تاکستان­ها از یک طرف و احداث تاکستان­های جدید و حمایت مادی و بازار فروش از طرف دیگر اقدام لازم و سریع معمول داشت یکی از مشکلات اساسی و فنی تاکداران ما عدم آشنائی با سیستم های تریت بر حسب شرایط اقلیمی است.

مهمترین کشورهای تولیدکننده انگور در اروپا فرانسه، ایتالیا و آلمان هستند. این کشورها مو را بیشتر برای تهیه شراب پرورش می‌دهند. بیشتر کشمش و شراب قاره آمریکا از تاکستان‌های ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده آمریکا فراهم می‌آید.

کشور ایران دهمین تولیدکننده انگور دنیاست که حدود ۳٫۳ درصد از کل تولید انگور دنیا را به خود اختصاص داده‌است . ملایر شهر جهانی انگور است انگور ملایر به عنوان پنجاه و سومین میراث مهم جهانی کشاورزی، در سازمان فائو به ثبت رسیده‌است .  ایران در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ پس از کشورهایی مانند چین، ایتالیا، ایالات متحده، اسپانیا، فرانسه، ترکیه، شیلی، آرژانتین و هند، با سطح زیر کشت بیش از ۲۸۰۰ کیلومتر مربع و دارای تولید سالانه بیش از ۲۲۵۰۰۰۰ تن انگور است.

 

شرایط اکولوژیک رشد درخت انگور

نور مناسب: درخت انگور برای رشد نیاز به آفتاب کامل و نیمه سایه دارد.

دماب مناسب: دمای مناسب برای رشد این گیاه بین 15 تا 30 درجه سانتی گراد است، در برابر سرما مقاوم است.

خاک مناسب: برای رشد به خاک لومی، شنی، ماسه ای، غنی و حاصلخیز با زهکشی مناسب نیاز دارد.

رطوبت و آبیاری: زمانی که سطح خاک خشک شد گیاه را آبیاری کنید؛ به آبیاری متوسطی نیاز دارد.

فاصله کاشت: فاصله کاشت عمودی بین بوته ها 2 تا 4 متر است، فاصله بین ردیف‌ها نیز بین 3 تا 4 متر است.

 

روش های تکثیر درخت انگور

انگور از طریق بذر و قلمه و نهال تکثیر می‌شود.

کاشت بذری: در کاشت بذری ابتدا یک حبه انگور تهیه کنید و بذر را از قسمت گوشتی گیاه جدا کنید به این صورت که قسمت گوشتی و آبدار گیاه را بگیرید و بذری را که در مرکز دانه انگور قرار دارد را بردارید و پس از تمیز کردن آماده کاشت کنید. بذرهای انگور بسیار کوچک، ریز و بیضی شکل هستند توجه داشته باشید که انگور گونه های مختلفی دارد که شما می‌توانید بسته به نیاز خود هر کدام را کاشت کنید، کاشت یکسانی دارند.

پس از تهیه بذر یک محفظه پلاستیکی در بسته پیدا کنید و بذرها را به همراه مقداری کمی خاک سبک در درون آن بگذارید و درب آن را محکم ببینید، پس از گذشت یک تا دو هفته بذر گیاه جوانه می زند (البته این زمان تقریبی است). زمانی که گیاه رشد کرد آن را به همراه مقداری خاک در درون سینی نشاء بکارید، تا گیاه ریشه‌دار شود و بتواند به رشد خود ادامه دهد. در طول مدت رشد به گیاه خود سر بزنید و احتیاجات مورد نیاز گیاه را برای رشد فراهم کنید. کاشت بذری این گیاه بسیار زمانبر و طولانی است به همین دلیل کاشت آن معمول نیست.

 

روش قلمه زنی:

کشت این گیاه بیشتر از طریق قلمه انجام می‌شود که به صرفه و نتیجه خوبی هم دارد. در این روش قلمه ها را از بوته گیاه تهیه کنید سپس گودالی در عمق مناسب ایجاد کرده عمق کاشت باید بیش از نیم متر باشد، قلمه های را درون آن بکارید در هر گودال 3 تا چهار عدد قلمه بکارید و پس از رشد آنها را تنک کنید و در هر گودال بگذارید یک قلمه باقی بماند. پس از گذشت مدتی قلمه ریشه‌دار می‌شود و به رشد خود ادامه می‌دهد.

 

کاشت نهال:

در این روش می‌توانید نهال ریشه‌دار درخت انگور را تهیه کنید و گودالی در عمق مناسب ایجاد و نهال را در درون آن بکارید.

 

روش های هرس درخت انگور

هر گیاهی برای رشد نیاز به هرس به موقع و مناسب دارد تا بتواند احساس زنده بودن کند و به رشد خود ادامه دهد؛ هرس باعث پربارتر شدن بوته و مقاومت آن می‌شود. معمولاً بوته انگور را در دو تا سه نوبت مورد هرس قرار می‌دهند، ابتدا بوته انگور را پس از پایان فصل سرما در اواخر اسفند و اوایل فصل بهار هرس می‌کنند. هرس بوته انگور به صورت دستی و با استفاده از قیچی باغبانی و اره انجام می‌شود، شاخه‌های نازک را با استفاده از قیچی و شاخه‌های بلند خشک شده را با استفاده از اره هرس می‌کنند.. پس از آنکه گیاه به گل نشست و انگورهای آن رشد کرد در فصل تابستان نیز شاخه‌های علفی و اضافی بوته انگور را هرس می‌کنند. بسیاری از باغبانان نیز پس از برداشت انگور نیز بوته انگور را هرس می‌کنند.

 

انواع درخت انگور

درخت انگور گونه‌های مختلفی دارد که به برخی از آنها اشاره خواهیم نمود در ادامه نیز همراه ما باشید.

 

 

انگور بیدانه:

همانطور که از نام این انگور پیداست بدون دانه است که خود دارای ارقام مختلفی است. طعم فوق‌العاده شیرینی دارد و بسیار آبدار و گوشتی است که از آن برای تازه خوری، تهیه آبمیوه و همچنین کشمش استفاده می‌کنند. این نوع انگور در دو رنگ سبز مایل به زرد و قرمز است. به صورت گرد و کروی است.

انگور عسگری:

انگور عسکری نوعی انگور به رنگ سبز مایل به زرد است که به صورت گرد، کروی و کمی کشیده‌تر از انگور بیدانه است. از این نوع انگور بیشتر برای تهیه آبغوره، غوره شور، تهیه شیره و کشمش استفاده می‌کنند. طعم شیرینی دارد.

انگور ریش بابا:

انگور ریش بابا نوعی انگور بزرگ نسبت به سایر گونه‌ها است که در دو رنگ قرمز و زرد رشد می‌کند. از انگور ریش بابا برای تازه خوری، تهیه آبغوره، شیره انگور و کشمش استفاده می‌کنند. بسیار گوشتی است و به صورت کشیده است که قسمت انتهایی آن باریکتر از قسمت ابتدایی آن است. در مرکز انگور ریش بابا چند عدد دانه قرار دارد که خوراکی است و خواص زیادی دارد به همین دلیل با دانه آن را مصرف می‌کنند.

انگور شانی:

شانی نوعی انگور گرد و کروی شبیه انگور بیدانه است با این تفاوت که کمی از آن بزرگتر است. در دو رنگ سیاه و قرمز تیره است و طرفداران زیادی دارد. طعم شیرینی دارد. از انگور شانی بیشتر برای تازه خوری استفاده می‌شود. خواص بسیاری دارد. نسبت به سایر گونه‌ها سریع تر رشد می‌کند. در درون این نوع انگور تعدادی دانه خوراکی قرار دارد. پوست ضخیمی دارد.

 

انگور سیاه:

همانطور که از نامش پیداست به رنگ سیاه است، بیشترین شباهت را به انگور شانی دارد. به صورت گرد و کروی است. سایز این نوع انگور به اندازه فندق است. دارای چند عدد دانه است که خوراکی است. بسیار گوشتی است.

 

انگور رویال پاییزی:

انگور رویال پاییز به صورت گرد، کروی و کشیده است که بدون دانه است. به رنگ سیاه مایل به قرمز است. طعم به نسبت شیرینی دارد. استفاده‌های مختلفی از آن می شود.

 

انگور قرمز تیره:

از انگور قرمز تیره برای تازه خوری و همچنین تهیه کشمش مویز استفاده می‌کنند. طعم شیرینی دارد. به صورت گرد و کروی و همانطور که از نامش پیداست به رنگ قرمز تیره است.

 

انگور سیاه موناکو:

انگور سیاه موناکو برخلاف نامش به رنگ قرمز و در سایز درشت رشد می‌کند. از این نوع انگور برای تهیه کشمش استفاده می‌کنند. پوست آن نازک است و برای تازه خوری مناسب است. بسیار گوشتی و آبدار است.

 

انگور برونکس:

انگور برونکس به صورت کشیده شبیه انگور ریش بابا است ولی طعمی متفاوت از آن را دارد. رنگ این نوع انگور ترکیبی از سبز و قرمز است.

 

انگور کاردینال:

انگور کاردینال نوعی انگور شیرین است که طعم دلچسبی دارد. به رنگ قرمز و به صورت گرد و کروی شکل است. پوست ضخیم ولی درعین‌حال شکننده‌ای دارد. در قسمت گوشتی این گیاه تعدادی دانه وجود دارد. طعمی شبیه به گیلاس دارد.

 

انگور کونکورد:

انگور کونکورد نوعی انگور شبیه انگور شانی و انگور سیاه است که به رنگ بنفش مایل به سیاه است. پوست آن به راحتی از قسمت گوشتی آن جدا می‌شود. برای تهیه آبمیوه و همچنین ژله مناسب است.

 

انگور موسکات:

این نوع انگور شبیه انگور عسگری است و به رنگ سبز تا بنفش است. طعم دلچسبی دارد از این نوع انگور برای تهیه نوشیدنی و تازه خوری استفاده می‌کنند.

 

انگور ریسلینگ:

نوعی انگور براق به شمار می رود که پوست براقی دارد. برای تهیه نوشیدنی مناسب است، طعم دلچسبی دارد و بسیار خوشمزه است.

 

انگور شاهانی:

انگور شاهانی گونه‌ای انگور شیرین، گرد، کروی و به رنگ سیاه است که بسیار آبدار و شیرین است. بیشتر برای تازه خوری مناسب است. نوعی انگور زودرس است.

 

انگور خلیلی:

این نوع انگور به رنگ سبز مایل به زرد است که به صورت بیضی و کشیده شکل است. بسیار گوشتی است. دارای تعدادی دانه است.

 

انگور چفته:

انگور چفته به صورت گرد و کروی در سایز بزرگ است که از آن برای تهیه شیره انگور و آبغوره استفاده می‌کنند. طعم به نسبت شیرینی دارد.

 

انگور ریبیر:

انگور ریبیر شبیه انگور سیاه است ولی کمی از آن کوچکتر و به رنگ آبی مایل به سیاه است، در قسمت گوشتی این گیاه تعدادی دانه قرار دارد. طعم شیرینی دارد و برای تازه خوری مناسب است.

 

انگور شعله سرخ:

انگور شعله سرخ نوعی انگور بدون دانه است که در دو رنگ زرد و قرمز رشد می‌کند که بسیار گوشتی است و شیرینی آن متعادل است. به صورت کشیده است.

 

انگور یاقوتی:

انگور یاقوتی به رنگ قرمز و به صورت گرد و کروی است، از گونه‌های زودرس انگور به شمار می رود که دانه‌های ریز و متراکمی دارد.

 

زمان و مقدار کود دهی به درخت انگور

هر گیاهی برای رشد نیاز به کود مناسب دارد تا بتواند رشد کند، بوته انگور نیز برای رشد بهتر نیاز به کود دارد.

استفاده از کود حیوانی باعث حفظ رطوبت گیاه و در نتیجه رشد بهتر گیاه می‌شود. کود حیوانی از فضولات حیواناتی همچون گوسفند، گاو، اسب و مرغ به دست می‌آید. برای استفاده از کود حیوانی چاله‌ای ایجاد کنید و حدود 5 تا 7 کیلوگرم در هر چاله کود بریزید این کار را در اواخر فصل زمستان انجام دهید.

از کود ورمی کمپوست به صورت چالکود استفاده کنید، 5 تن در هر هکتار مورد نیاز است، برای هر بوته 2 تا 3 کیلوگرم مورد نیاز است.

کود سولفات آمونیوم اسیدیوریک پس از باز شدن کامل برگهای گیاه در اولین آبیاری استفاده می‌شود.

کود کامل فسفر بالای اوره قبل از گلدهی گیاه انجام می‌شود. به صورت آبیاری استفاده می‌شود.

کود کامل اسید هیومیک پس از ظهور خوشه میوه استفاده می‌شود. بین 10 تا 25 کیلوگرم در هر هکتار مورد نیاز است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود.

استفاده از کود کامل پتاسیم بالا پس از غوره شدن است، بین 15 تا 20 کیلوگرم در هکتار است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود.

استفاده از سولفات پتاسیم سه هفته قبل از رسیدن میوه است، در هر هکتار بین 15 تا 25 کیلوگرم مورد نیاز است. به صورت آبیاری استفاده می‌شود.