کشت بادام درختی

بادام با نام علمی (Amygdalus communis L) از خانواده گل سرخیان، این درخت دارای اندازه‌ای متوسط، برگ‌های نیزه‌ای با حاشیه دندانه‌دار و دارای گل در اوایل بهار است. میوه آن یک شفت با پوشش خارجی پرزدار است که برون‌بر نامیده می‌شود و پوسته سخت و شبکه‌دار یا درون‌بر را دربر ‌می‌گیرد. دانه آن یک مغز است که بوسیله این پوشش‌ها محصور می‌گردد. 

درخت بادام به ارتفاع ۸ متر، شاخه‌های جوان آن بدون کرک، در ابتدا سبز و بعد قهوه‌ای مایل به قرمز می‌شوند. برگ‌های بادام تخم مرغی- نیزه‌ای شکل، نیزه‌ای یا بیضی کشیده، به طول تا ۱۰ ساتیمتر و عرض ۲ تا ۳ سانتیمتر است، قاعده گوه‌ای پهن تا مورب، نوک باریک، نوک کشیده و یا به ندرت نوک کند است. سطح فوقانی برگ بدون کرک و سطح تحتانی برگ بدون کرک یا با مقدار کمی کرک است. در اوایل سبز شدن، حاشیه برگ دندانه‌ای اره‌ای همراه با یک غده کوچک روی هر دندانه است. دمبرگ ۱ تا ۲ سانتیمتر، گل درشت به قطر تا ۴ سانتیمتر، به رنگ سفید یا صورتی، دمگل‌ها کوتاه حداکثر تا ۵ میلیمتر بوده و میوه تخم مرغی مورب تا تخم مرغی کشیده به طول 5/2 تا ۵ سانتیمتر و 5/1 تا ۳ سانتیمتر عرض،  دارای نوک کشیده، پوشیده از کرک‌های مخملی خاکستری،‌ هسته قایقی شکل، بدون شیار طوی مشخص، سوراخ‌دار و گاهی دارای شیار کوچک در قاعده و فصل گلدهی اواخر زمستان و اوایل بهار می‌باشد.

 

 

انواع بادام

دو نوع درخت بادام وجود دارد یک نوع دارای گلهای صورتی بادام شیرین تولید می‌کند و نوع دیگر آن با گلهای سفید بادام تلخ دارد. مغز نوع اول حاوی روغن نافرار و امولسیون است. تا اوایل قرن بیستم از آن به صورت خوراکی در پزشکی استفاده می‌شد اما به این شرط که بادام نوع تلخ به آن اضافه نشده بود. در پزشکی نوین هم نسبتا متداول بود اما پزشکان دیگر آنرا تجویز نکردند. بادام تلخ نسبتا پهن‌تر و کوتاه‌تر از نوع شیرین است و حاوی تقریبا 50 درصد روغن نافرار موجود در بادامهای شیرین می‌باشد. همچنین دارای امولسیون مخمر است که در حضور آب روی آمیگدالین و گلوکوئید اثر کرده ، تولید گلوکز ، سیانور و روغن عصاره‌ای بادام تلخ یا بنزالدئید می‌کند. ممکن است بادامهای تلخ بین 6 تا 8 درصد سیانید هیدروژن تولید نمایند.

بادام شیرین عملا فاقد نشاسته است بنابراین می‌توان از آن در تهیه کیک و بیسکویت برای بیماران دیابتی یا هر نوع دیگری از بیماریهای قندی استفاده کرد. همچنین عصاره بادام می‌تواند جایگزین مناسبی برای عصاره وانیل دربین بیماران دیابتی باشد. هر دو نوع بادام تلخ و شیرین بومی خاورمیانه است، اما قرنهاست که در اروپا و آمریکا نیز کاشته می‌شود. کالیفرنیا از زمان عرضه بادام در اواسط دهه اول قرن هجدهم ، بزرگترین تولید کننده این محصول به حساب آمده است و بادام هفتمین ماده غذایی صادراتی کلان کالیفرنیا محسوب می‌شود. بعد از کالیفرنیا دومین تولید کننده بزرگ بادام کشور اسپانیا است که انواع تجاری و عظیم بادامهای شیرین را تولید می‌کند.

 

نیاز اکولوژیکی

دما مهمترین فاکتور اقلیمی برای بادام است. بادام برای جوانه زنی یکنواخت در بهار ، به سرمای زمستانه متوسطی نیاز دارد. درخت بادام سرمای زمستان را در حد متوسطی تحمل می کند ولی به علت زود باز شدن گلهای آن تحمل این درخت نسبت به سرمای بهاره کمتر است. نیاز سرمایی برای باز شدن عادی جوانه ها بسته به نوع رقم متفاوت بوده و از 100 تا 700 ساعت پائین تر از 2/7 درجه سانتی گراد متغیر است . خواب جوانه ها به علت وجود غلظت زیاد قنل در آنها می باشد. درخت بادام سرمای زمستانه را تا (20-) درجه سانتی گراد تحمل می کند. در صورتیکه سرما بیش از این حد باشد و سرد شدن هوا نیز به تدریج صورت گرفته باشد درخت بادام مقاومت بیشتری به سرما خواهد داشت. عامل محدود کننده کاشت بادام سرمای بهاره بخصوص در زمان گل یا بلافاصله پس از تشکیل میوه است. شیبهای جنوبی برای کاشت بادام خیلی مطلوب است و زمینهای هموار نیز در صورتیکه دارای هوای ملایمی باشند می توانند مورد استفاده قرار گیرد. در مناطقی که سرمای بهاره متداول است باید از ارقام دیر گل استفاده شود. کاشت بادام به صورت باغات متراکم مناسب نمی باشد. بخصوص ارقامی که حساس به نور هستند در صورتیکه در شدت نور کم کاشته شوند شاخه هایشان کمتر چوبی شده و آندوکارپ آنها سخت تر می شوند. بادام وقتی که در روی نهال بذری بادام پیوند شود در مقایسه با سایر درختان میوه متعدله می تواند شرایط گرم و خشک تابستان را بهتر تحمل کنند. بادام به علت داشتن ریشه های عمقی (بیش از سه متر) و برگهای چوبی شکل مقاومت زیادی نسبت به خشکی دارد در مناطقی که متوسط بارندگی کمتر از 250 میلی لیتر در سال است درختان بادام با فواصل بیشتری کاشته می شوند که معمولاً در اواخر پائیز بذور را به مدت 24 ساعت در آب خیس می کنند سپس سوراخهایی به عمق 8 تا 10 سانتی متر در خاک ایجاد می نمایند و در هر سوراخ سه عدد بذر می کارند. بهترین نهالی که از این سه عدد بذر بوجود می آید انتخاب شده و در پائیز همان فصل بوسیله پیوند جوانه و یا در زمستان بوسیله پیوند شاخه عمل پیوند انجام می شود. بقیه نهالهای بذری نیز حذف می شوند.

 

کاشت

درخت بادام در شرایط آب و هوایی مدیترانه‌ای و در مناطقی که بارندگی سالیانه آن از 300 تا 500 میلیمتر باشد مناسب برای کاشت می‌باشد. این درخت به خشکی و سرمای زیاد زمستان مقاوم است. امروزه با تولید و معرفی بادام‌های دیرگل، از محدودیت سرمای دیررس بهاره هم جلوگیری به عمل آمده است.

زمین اصلی برای کاشت درخت بادام را در فصل پاییز شخم عمیق‌زده سپس فاصله درختان را روی ردیف‌ها مشخص می‌کنند، که در مورد درخت بادام فاصله بین ردیف‌ها 6 متر و فاصله درختان بر روی ردیف‌ها 4 متر تعیین می‌شود. (ردیف‌ها باید از شمال به جنوب ایجاد شوند) پس از آن در محل تعیین کاشت درخت، گودبرداری یا چاله‌کنی انجام می‌شود. اندازه چاله‌های مخصوص درختان بادام بستگی به نوع خاک و اندازه ریشه درخت بادام دارد که اگر خاک مرغوب باشد عمق چاله‌ها تقریبا 80 سانتیمتر تا یک متر و قطر آن‌ها یک متر مناسب است. پس از کندن چاله‌ها باید به کاشتن نهال اقدام کرد. (معمولا برای درخت بادام، انتقال نهال به زمین اصلی در اواخر بهمن ماه انجام می‌گیرد) در موقع کاشت نهال باید ابتدا 60 سانتیمتر از چاله را با مخلوط کود حیوانی و شیمیایی پر کرد (35 کیلوگرم کود حیوانی پوسیده، 300 گرم کود فسفات، 500 گرم کود پتاس و 500 گرم کود گوگرد) پر کرد.

 

داشت

درخت بادام به کم آبی و خشکی مقاوم است در مورد تعیین نوع آبیاری، با توجه به میزان بارندگی و سایر منابع آب موجود در منطقه، باید تصمیم گرفت که روش آبیاری چگونه باشد. در صورتی که میزان بارندگی کمتر از 200 میلیمتر و پراکندگی آن نامناسب باشد، باید بادامستان را آبیاری کرد. میانگین آب لازم برای هر هکتار بادام کاری با روش غرقابی حدود 6 تا 7 هزار متر مکعب و با روش قطره‌ای حدود 3000 متر مکعب است از نظر کیفیت آب، درخت بادام شوری آب را تا حدود 1000 میکروموس تحمل می‌کند و کاهش محصول ندارد ولی شوری خاک بالاتر از این، باعث کاهش محصول می‌شود.

 

برداشت

برداشت بادام زمانی انجام می‌گیرد که پوشش سبز میوه تغییر رنگ داده باشد. در بیشتر بادام‌ها، پس از رسیدن بادام و تغییر رنگ (زرد و قهوه‌ای) پوست بیرونی به آسانی از میوه جدا می‌شود ولی در بعضی قسمت‌های دیگر باید پس از برداشت بادام، پوست را از روی آن کند. اصولا بر حسب رقم، و شرایط محیطی از مرداد تا اواخر شهریور ماه برداشت صورت می‌گیرد.

بادام‌های کنده شده از درخت را پس از جداکردن پوست در سایه یا آفتاب پهن می‌کنند تا کاملا خشک شوند و سپس به انبار می‌برند و کیسه‌گیری می‌کنند. مفز بادام‌هایی استاندارد هستند که دارای رنگ، بو و مزه طبیعی بوده و عاری از آفت و افلاتوکسین باشند و میزان باقی مانده سم‌ها در مغز بادام بیشتر از حد تعیین شده توسط موسسه تحقیقات آفات و بیماری گیاهی نباشد.