کشت گل محمدی

گل محمدی یا گل گلاب با نام علمی Rosa damascena درختچه ای است خزندار (Decideous). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده‌ است و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ است و آکثراً در آسیا، با گونه هایی در اروپا، شمال آمریکا و شمال غرب آفریقا یافت می شود.

شرایط کشت گل محمدی:

 

خاک و تغذیه : خاک سبک لومی شنی یا لومی رسی با حاصلخیزی مناسب 

 

دمای ایده آل : 20 درجه سانتیگراد

 

آبیاری : محیط  آبیاری کمی مرطوب

 

نور محیط : زیاد

گیاهشناسی گل محمدی

گل محمدی گیاهی چندساله از جنس رزا (Rosa) و خانواده Rosaceae که دارای گل های زیبایی در رنگ های بسیار متنوع بیشتر قرمز و صورتی هستند و از آن گلاب می گیرند. اکثر گونه های آن بومی آسیا، و بعضی گونه ها بومی اروپا، شمال آمریکا و شمال غرب آفریقا می باشند.

 

گل محمدی یا گل گلاب با نام علمی Rosa damascena درختچه ای است خزندار ( Decideous ). گل محمدی از دیرباز در ایران کشت می‌شده‌ است و قسمت قابل مصرف آن گلبرگ است. ماده ٔ مؤثره ٔ آن تانن و موارد استعمال آن غرغره قابض، غرغره بورات دو سدیم است. گل سرخ. گل سوری. یک قسم از گل سرخ است. در اصفهان و کاشان از آن گلاب می‌گیرند و بعضی آنرا هم تقطیر می‌نمایند.

 

این نوع گل سرخ، برگ های مرکب از ۷ و به ندرت ۹ برگچه دندانه دار دارد و به نظر می رسد که نوعی دو رگه ثابت از Rosa gallica و Rosa canina می‌باشد. عده‌ای آن را یک دورگه ثابت از Rosa gallica و Rosa moschata ذکر نموده‌اند. گلبرگ های آن رنگ صورتی روشن یا سفید دارد.

 

گل محمدی درختچه ای دارای شاخه های گل دهنده تیغ دار، استوانه‌ای شکل، بدون شیار و دارای برگهای مرکب شانه‌ای که دارای ۵-۳ برگچه متقابل دندانه دار می باشد. رگبرگ های پشت برگ مشخص و بهم رفته، برگچه چرمی و بیضی شکل، نوک تیز به طول ۵-۳ سانتی متر، و روی برگ ها صاف و سبز و پشت آنها سبز کمرنگ و دمگبرگ هایش خزی و نمدی است و با کرک های غده ای پوشیده شده و تا انتهای جام گل کشیده شده است.

 

گل ها به شکل صورتی خوشرنگ با ۳۲ گلبرگ صورتی مشابه و یکدست که در اوائل صبح شروع به ظاهر شدن می‌نمایند. کاسبرگ ها به تعداد ۵ عدد که حداقل سه تای آنها دارای زوائد بزرگی در لبه‌ها هستند. پرچم‌ها زرد رنگ به تعداد ۱۰۰ عدد در ترکیب گل وجود دارند. میوه آن پس از ریزش گلبرگ ها گوشتی گرد و یا تخم مرغی به طول ۵/۱ سانتی متر که در داخل برجستگی کوزه‌ای شکل زیر گلبرگ ها قرار دارند.

 

زمان باز شدن گل ها در اوائل اردیبهشت تا اوائل تیرماه می باشد. و در هر منطقه مدت زمان باز شدن گلها ۳۰-۲۰ روز طول می‌کشد. دوام گل حداکثر یک روز بوده و بعد از آن رنگ صورتی خوش رنگ گلبرگ ها به سفید می گراید و با اندک نسیمی گلبرگ ها پرپر شده و می‌ریزند.

 

اقلیم مناسب کشت

مناطق مورد کشت گل محمدی اغلب مناطق کوهپایه‌ای و اقالیم خشک و نیمه خشک با تابستانهای معتدل و خشک و زمستانهای سرد می‌باشد.

 

کشت گل محمدی در ایران

در حال حاضر کشت گل محمدی در ۱۴ استان کشور صورت می‌پذیرد که مهمترین آنها استانهای کرمان، فارس(میمند)، اصفهان(کاشان) و آذربایجان شرقی است و در مابقی استان ها کشت بیشتر به صورت پراکنده می باشد.

همزمان با بهار و ماه های اردیبهشت و خرداد، گل های محمدی با عطری دل انگیز محیط پیرامون را عطر آگین می کنند. در این زمان کارگاه های سنتی و صنعتی مختلف گلابگیری در اقصی نقاط، با وسایل تقطیر، گل ها را هر روز صبح زود، قبل از باز شدن کامل غنچه، چیده و به همراه بخار آب در دیگ های مخبلف، تقطیر می نماید. اسانس حاصله که در قسمت فوقانی پارچه جمع آوری شده، تجمع می یابد را جدا و پس از آبگیری در درون شیشه های در بسته، دور از نور نگهداری می کنند، اسانس را در ظروفی که اطراف آن توسط نمد پوشیده شده است، عرضه می نمایند، آب باقیمانده حاصل از عمل تقطیر را به عنوان «گلاب » به مصارف مختلف می رساند. از هر ۳۰۰۰ کیلوگرم ، حدود یک کیلو اسانس به دست می آید.

 

مزایای کشت گل محمدی

اسانس رز یکی از عطرهای بسیار معروف می باشد که به طور وسیع در عطر سازی و سایر فرآورده های آرایشی ( پودر دندان و انواع پمادها ) به عنوان خوشبو کننده به کار می رود. قسمت اعظم اسانس گل محمدی در گلاب، به عنوان تقویت کننده قلب و تهیه شربت مصرف می شود. کشورهای بالکان، فرانسه، ترکیه، مراکش، اسپانیا و ایران تولید می شود.براورد قابل قبول مصرف میکرو گرم به ازاء هر کیلو وزن بدن برای ستیرال ژرانیل استات، سیترونلول، لینالیل، استات بر حسب سیترال می باشد.

 

صنعت گلاب گیری

ایران باستان، از دوران های بسیار گذشته، به صنعت گلاب گیری اشتهار داشته و این کشور مرکز اصلی گل سرخ و گیاهان معطر به شمار می رفته است. بیشترین کارگاه های تولید گلاب در میمند و فیروز آباد فارس بوده است. حمله مغولان همراه با نابودی همه چیز، این صنعت را نیز دچار رکورد نمود، به طوریکه از آن تاریخ تا کنون این صنعت رواج قبلی خود را باز نیافته است.

 

هنر گلابگیری در قرن دهم میلادی توسط اعراب به اروپا بده شد و اولین کشور اروپائی که این هنر را در خدمت گرفت، اسپانیا بود. عطر و گلاب گل سرخ ایران به علت شرایط مناسب آب و هوائی، از مرغوبیت خاصی برخوردار است. به جهت اینکه به مقدار کم تولید و بیشتر در داخل کشور مصرف می شود. از شهرت جهانی برخوردار است. اکثر کشورهای عربی حوضه خلیج فارس، انواع مختلف عرقیات و گلاب را از ایران تهیه می کنند. متأسفانه اکثر مراکز و کارگاه های گلابگیری کشور به صورت سنتی انجام می گیرد. کمتر تولید کننده ای با شیمی ترکیبات مواد تولید شده آن آشنائی دارد.

 

آب مقطر ( گلاب ) گل سرخ

آب مقطر حاصل از تقطیر گل سرخ را گلاب می نامند. تفاوت گلاب ایران با سایر کشورها در این است که گلاب ایران در واقع از تقطیر گل های تازه محمدی با آب مقطر تهیه می شود، در صورتی که گلاب سایر کشورها، از طریق حل کردن اسانس گل محمدی در آب مقطر به دست می آورند.هنگامی که آب مقطر گل سرخ به طریقه مصنوعی تهیه شود. ژرانیول با درصد زیادی در آب حل شده، ولی استرها روی صافی باقی می مانند. به عبارت دیگر، یکی از مشخصات گل سرخ حضور هیدروکربنهای دارای ۱۵ تا ۲۲ اتم کربن است که نسبت ۹/۲۲ درصد در آن موجود هستند. این هیدروکربن ها ( استرها ) به مقدار زیاد در هنگام تهیه آب مقطر به روش مصنوعی توسط صافی گرفته شده و به هدر می رود.